Η δύναμη του Τίμιου Σταυρού φάνηκε στο όραμα του Μέγα Κωνσταντίνου το 312 μ. Χ , όταν βάδιζε εναντίον του Μαξεντίου κοντά στη Ρώμη . Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι είδε στον ουρανό μέρα μεσημέρι το σημείο του Σταυρού σχηματισμένο με αστέρια και την επιγραφή “ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ”. Ο εχθρός νικήθηκε και ο Μέγας Κωνσταντίνος διέταξε ο Σταυρός να γίνει το σύμβολο του στρατού του και προσέγγισε τον Χριστιανισμό . 

Το 326 , η μητέρα του , Αγία Ελένη , αναχώρησε για τους Άγιους Τόπους όπου πρώτη της ενέργεια ήταν η ανεύρεση του  που είχε πεταχτεί στην χωματερή από τους Ρωμαίους . Σύμφωνα με την παράδοση την οδήγησε εκεί ένα αρωματικό φυτό που φυτρώνει στο μέρος , ο βασιλικός . Στο σημείο βρέθηκαν 3 Σταυροί , του Κυρίου και των 2 ληστών . Ο Σταυρός του Κυρίου αναφέρεται πως εντοπίσθηκε ύστερα απο θαύμα , όταν τοποθετήθηκε πάνω στο σώμα μιας νεκρής γυναίκας και εκείνη αναστήθηκε .

Απολυτίκιον Ύψωσις Τίμιου Σταυρού